Er zijn bij een aandelen-transactie twee mogelijke mechanismen voor de economische overdracht: Locked box en Closing Accounts. De belangrijkste verschillen zijn in onderstaande tabel samengevat, gevolgd door een toelichting.
1. Locked-box:
- Overdrachtsdatum. Er wordt uitgegaan van een economische overdrachtsdatum (effectieve datum) in het verleden, waarbij de koopprijs is gebaseerd op de balansposten per die datum (overnamebalans). Meestal betreffen dit de balansposten van de laatste jaarrekening en is de overdrachtsdatum 1 januari. De overnamebalans is al voor de juridische overdracht gereed en kan dus al worden getoetst als onderdeel van het due diligence onderzoek. De juridische overdracht bij de notaris vindt later in het jaar plaats, na de economische overdracht.
- Rekening en risico. De onderneming is met terugwerkende kracht vanaf 1 januari voor rekening en risico van koper. Het resultaat van het gehele lopende boekjaar komt dan ook toe aan koper.
- Koopprijs. De koopprijs ligt bij locked box vast (earn-out afspraken uitgezonderd). Op basis van de meest recente jaarcijfers, zijn partijen al tot overeenstemming gekomen over de nader te duiden posten (overtollige) cash, rentedragende schulden en werkkapitaal, zodat de ondernemingswaarde en aandelenwaarde al voor het tekenen van de koopovereenkomst vastliggen.
- Overbruggingsperiode. Koper kan de aandelenprijs dus niet meer aanpassen, wat met name voor verkoper prettig is. Wel dienen heldere afspraken te worden gemaakt over de overbruggingsperiode tussen de economische overdrachtsdatum en de juridische overdrachtsdatum. Deze afspraken betreffen meestal:
- Welke onttrekkingen wel/niet mogen plaatsvinden, zoals dividenduitkeringen, beloningen en doorbelastingen.
- Compensatie voor verkoper voor zijn werkzaamheden en wachttijd op de betaling van de koopsom middels een passende rente-vergoeding over de koopsom gedurende deze overbruggingsperiode.
- Belangrijke besluiten tijdens overbruggingsperiode inzake bijvoorbeeld investeringen of personeel mogen alleen plaatsvinden in overleg met koper. Verder kan bijvoorbeeld ook worden afgesproken dat de netto schuld op juridische datum niet hoger mag zijn dan een overeengekomen bedrag.
2. Completion accounts:
- Overdrachtsdatum. Er wordt uitgegaan van de daadwerkelijke economische overdrachtsdatum. De economische overdrachtsdatum is in dit geval gelijk aan de juridische overdrachtsdatum (en effectieve datum).
- Rekening en risico. De onderneming is pas voor rekening en risico van koper op het moment van de juridische overdracht. Het resultaat van het lopende boekjaar tot aan de juridische overdrachtsdatum is nog voor verkoper. Na de juridische overdrachtsdatum is het resultaat voor koper.
- Koopprijs. De koopprijs is tot aan het moment van de overdrachtsdatum nog een voorlopige koopprijs, gebaseerd op een bepaalde recente balansdatum of een zo accuraat mogelijk verwachte balans. Het is vervolgens wachten op de tussentijdse cijfers met de definitieve overnamebalans per overdrachtsdatum (closing accounts), die binnen een overeengekomen tijdframe na closing moeten worden opgeleverd door verkoper. Deze overnamebalans kan pas na closing worden getoetst, waaruit mogelijk nog bevindingen naar voren kunnen komen waarover koper wenst te onderhandelen zoals cash, rentedragende schulden en werkkapitaal. De definitieve koopprijs kan dan ook pas worden vastgesteld na closing. De definitieve koopprijs kan overigens zowel hoger als lager zijn dan de voorlopige koopprijs.
- Overbruggingsperiode. Aangezien de economische en juridische overdrachtsdatum samenvallen, is er bij deze methode geen overbruggingsperiode van toepassing.
Waardering
Gezien de verschillende economische overdrachtsdata met verschillende overnamebalansen, is de aandelenwaarde (en koopsom) bij Locked Box niet gelijk aan de aandelenwaarde bij Closing Accounts. De gekozen overdrachtsdatum kan dus nog van invloed zijn op de hoogte van de (uiteindelijke) koopprijs. We adviseren u graag in deze. Voor een nadere uitleg van ondernemingswaarde versus aandelenwaarde verwijzen we naar het artikel van Corpance ‘Ondernemingswaarde, aandelenwaarde en (ver)koopprijs’.
Wanneer welke methodiek: voor- en nadelen
Er zitten voor – en nadelen aan zowel Locked Box als Closing Accounts. Een en ander is bovendien afhankelijk van de positie, verkoper of koper. De belangrijkste voor- en nadelen van Locked Box en Closing Accounts zijn hieronder samengevat. Over het algemeen kan worden gesteld dat Locked Box meer een verkopers-vriendelijke methode is en Closing Accounts meer een kopers-vriendelijke methode.
In Nederland wordt de Locked Box methode het meeste toegepast, vanwege meer prijs-zekerheid, minder transactiekosten (geen closing accounts nodig) en bovendien is de koopovereenkomst minder complex. Indien er meer dan 6 tot 9 maanden tijd zit tussen de juridische en economische overdracht, dan wordt locked Box steeds minder interessant vanwege informatie asymmetrie. Hiermee bedoelen we dat de zeggenschap/controle voor het grootste gedeelte van het jaar nog bij verkoper ligt, inclusief het reeds gerealiseerde bedrijfsresultaat en de eventuele reeds gedane onttrekkingen, terwijl het risico al vanaf 1 januari bij koper ligt.
* m.u.v. ongeoorloofde onttrekkingen en earn-out afspraken
** uitgaande van positief resultaat tussen locked box datum en juridische overdracht; dit nadeel voor verkoper wordt doorgaans ‘recht’ getrokken voor verkoper middels een rentevergoeding over de koopprijs over de tussenliggende periode.
* uitgaande van positief resultaat
** als zekerheid voor mogelijke aanpassingen koopprijs op basis van closing accounts in voordeel van koper
Samenvatting en conclusie
Er zijn twee mechanismen voor een aandelenoverdracht, te weten Locked Box en Closing Accounts, welke verschillen in onder meer een andere overdrachtsdatum, waardering en koopsom. Een goed begrip van de verschillen is van essentieel belang, zodat de koopsom juist wordt berekend, gestructureerd en betaald. Er zitten voor- en nadelen aan beide mechanismen. Over het algemeen kan worden gesteld dat Locked Box meer een verkopers-vriendelijke methode is en Closing Accounts meer een kopers-vriendelijke methode. Desondanks hangt het van veel factoren en uw positie als koper of verkoper af, welke methodiek het beste kan worden gekozen in welke situatie.
Nieuwsgierig geworden of wilt u meer weten?
Corpance kan samen met u bekijken welk mechanisme het beste aansluit bij uw situatie, wensen en behoeften. Wilt u meer weten, check vrijblijvend in bij een van de co-piloten van Corpance.